Bảo tàng Louvre vốn đã nổi danh tại thủ đô ánh sáng hoa lệ Paris nước Pháp. Tuy nhiên, tháng 11/2017 vừa qua, Bảo tàng quốc gia Louvre Abu Dhabi đã chính thức mở cửa đón công chúng. Đây là một dự án hợp tác văn hóa giữa hai chính quyền Paris và Abu Dhabi, từng được ký kết vào năm 2007. Công trình được thiết kế bởi kiến trúc sư tài danh thế giới Jean Nouvel, bảo tàng thể hiện tinh thần “ánh sáng” ngay trong chính thiết kế của mình, khi sử dụng chính ánh sáng làm vật liệu trang trí huyền ảo cho công trình.
Bảo tàng Louvre vốn đã nổi danh tại thủ đô ánh sáng hoa lệ Paris nước Pháp. Tuy nhiên, tháng 11/2017 vừa qua, Bảo tàng quốc gia Louvre Abu Dhabi đã chính thức mở cửa đón công chúng. Đây là một dự án hợp tác văn hóa giữa hai chính quyền Paris và Abu Dhabi, từng được ký kết vào năm 2007. Công trình được thiết kế bởi kiến trúc sư tài danh thế giới Jean Nouvel, bảo tàng thể hiện tinh thần “ánh sáng” ngay trong chính thiết kế của mình, khi sử dụng chính ánh sáng làm vật liệu trang trí huyền ảo cho công trình.
Phối cảnh tổng thể công trình.
Hình khối công trình độc đáo hướng nhìn từ biển.
Hình khối công trình trong không gian mặt biển về chiều.
Mặt bằng tổng thể các không gian chức năng trong bảo tàng.
Khi ánh sáng trở thành chất liệu trang trí.
Mười năm sau ngày khởi động dự án, với kinh phí đầu tư xây dựng lên tới 600 triệu Euro, Bảo tàng Louvre Abu Dhabi được khánh thành vào ngày 08/11/2017 và chính thức mở cửa đón tiếp công chúng từ 11/11/2017.
Họp báo công bố khánh thành công trình tháng 11 /2017.
Có vị trí thiết kế tọa lạc trên khu vực bán đảo Saadiyat, thuộc các Tiểu Vương quốc Ả rập thống nhất (UAE), công trình là một phần của tổng thể dự án khu phức hợp lớn với tổng kinh phí đầu tư lên đến 27 tỷ USD nhằm phát triển du lịch và văn hóa trên đảo Saadiyat gồm: Bảo tàng Louvre Abu Dhabi do kiến trúc sư Pháp Jean Nouvel thiết kế; Bảo tàng quốc gia Zayed (do KTS.Norman Foster và cộng sự thiết kế); Bảo tàng Nghệ thuật đương đại Guggenheim; Bảo tàng Hàng Hải (do KTS. Tadao Ando và cộng sự thiết kế); Một trung tâm biểu diễn nghệ thuật (do KTS. Zaha Hadid và cộng sự thiết kế) và các trung tâm nghệ thuật khác.
Mặt bằng tổng thể khu phức hợp bán đảo Saadiyat.
Công trình với trang trí ánh sáng về đêm.
Là một kiến trúc sư tài danh đã đạt giải thưởng Pritzker danh giá năm 2008, Jean Nouvel đã thiết kế một cấu trúc công trình độc đáo và hiện đại ngay giữa một vùng đất sa mạc. Mẫu thiết kế được đưa vào thi công với phần cấu trúc chủ đạo là khối vòm kép với những khe hở mắt cáo cho ánh sáng rọi vào để “ánh sáng trở thành chất liệu trang trí nội thất”.
Kiến trúc sư Jean Nouvel với mô hình thiết kế công trình.
Với tinh thần “kiến trúc thuộc về lịch sử và không gian bản địa”, mẫu thiết kế lấy cảm hứng từ kỹ thuật điều hòa không khí bị động đã được chứng nghiệm từ lâu đời, thường thấy ở các công trình kiến trúc bản xứ: những hệ thống hồ nước dài kết hợp với những mái lợp bằng lá cọ rất đặc trưng ở địa phương.
Mặt bằng tổng thể bảo tàng với cấu trúc mái lớn.
Không gian cảnh quan lối vào sảnh chính.
Sảnh sau với tầm nhìn hướng biển dưới vòm mái thép khổng lồ.
Bảo tàng là một tổ hợp công trình kiến trúc hết sức độc đáo, mới lạ. Với tổng diện tích khoảng 24000m2, trong đó trưng bày các bộ sưu tập cố định có diện tích khoảng 6000m2 và trưng bày lưu động có diện tích khoảng 2000m2. Các không gian trưng bày là các khối phòng hình hộp, cao 1-2 tầng, bố trí thành các cụm trên mặt nước với bố cục đa dạng như một khu phố Ả Rập cổ xưa.
Ánh sáng lung linh trong nội thất hành lang.
Thiết kế tổ chức không gian sống động trong nội thất.
Không gian khán phòng trong nhà.
Phủ lên trên hai phần ba các không gian hình hộp này là một khối mái vòm tròn, đường kính lớn tạo cho tổng thể công trình theo dạng các ngôi nhà dưới một mái nhà. Hình dáng mái vòm được cho là lấy cảm hứng từ các nóc nhà thờ Hồi giáo, lăng mộ...
Sơ đồ kết cấu cấu trúc mái vòm.
Thiết kế mặt bằng cấu trúc mái vòm lớn.
Thi công cấu trúc mái vòm chính.
Mái lớn của công trình vô cùng độc đáo bởi hệ thống bao che của nó cho phép ánh sáng xuyên qua, được cho là lấy cảm hứng từ những tia sáng đi qua các lớp lá cọ trong một ốc đảo, tạo ra "các trận mưa về ánh sáng" tuyệt đẹp, tráng lệ chưa từng có, được ví như một ốc đảo ánh sáng. Cấu trúc vòm cong có đường kính 180 mét với những khe hở trông như được tạo thành từ những thớ sợi vừa là tán che đầu, vừa là thiết bị khuếch tán ánh sáng. Cấu trúc vòm mái được làm bằng khung thép, dạng lưới thanh diagrid, tựa lên các trụ đỡ, gắn với các khối nhà phía dưới mái. Hệ thống các tấm ốp mái được tạo thành từ 8 lớp phủ chồng lên nhau, 4 lớp cho mặt dưới mái và 4 lớp cho mặt trên mái và được chia thành các mô đun hình ngôi sao bằng thép và hợp kim nhôm. Có đến 7850 ngôi sao được sử dụng, trong đó lớn nhất có kích thước đến 13m, nặng 1,3 tấn để tạo ra ánh nắng lọc trải thành những đốm sáng lung linh trên mặt biển, mặt đất và vườn cây.
Không gian hành lang cầu dẫn vào sảnh chính công trình.
Không gian giải lao cafe ngoài trời.
Bên cạnh đó các cấu trúc khác của công trình được xây dựng bằng đá, thép và kính bao gồm ba kiểu không gian riêng biệt, mỗi không gian tiếp nhận một lượng ánh sáng khác nhau và mang một độ chuyển sắc riêng. Các chất liệu được sử dụng, gồm vữa stucco, thạch cao mới, kính và đá hoàn nguyên, phản ánh nét văn hóa kiến tạo của những nền văn minh bản xứ. Mục tiêu phương án thiết kế là lược bỏ các chức năng thông thường khỏi công trình trong bối cảnh đô thị hiện đại và trở thành một thiên đường xanh bên bờ biển. Sự thanh bình và phức tạp đồng hành với nhau trong một hệ thống các không gian gồm sảnh triển lãm, nhà sách và quán cafe; mỗi không gian được đặt trong một cấu trúc vuông vức, với những bóng nắng loang điểm xuyết trên các vách tường và nền nhà.
Các mặt cắt điển hình công trình.
Chi tiết các mặt đứng thiết kế công trình.
Mặt đứng phía sau công trình với các chi tiết tối giản.
Là người có kinh nghiệm thiết kế nhiều công trình bảo tàng quốc gia tại Trung Đông như Bảo tàng Quốc gia Quatar, trong thiết kế lần này, KTS Jean Nouvel đã tạo nên sự độc đáo riêng cho công trình bằng việc nghiên cứu các thủ pháp để biến ánh sáng trở thành chất liệu trang trí chính cho công trình, giảm thiểu các chi tiết nhân tạo. Công trình đã được thiết kế để tạo ra một bầu không khí khác biệt từ những trải nghiệm giác quan quen thuộc trong không gian kiến trúc Ả Rập – vốn được xây dựng dựa trên việc kiểm soát ánh sáng và hình học… một cấu trúc được tạo thành từ bóng đổ, chuyển động và sự khai phá. Công trình được xây dựng trên một nền móng tạm thời được xây dựng dưới biển từ năm 2009, trong đó sử dụng hơn 4.000 ống thép và bêtông cốt sắt.
Chi tiết cấu tạo vòm thép lấy sáng.
Ánh sáng lung linh trong không gian nội thất.
Không gian mặt nước trong nội thất sảnh phụ với ánh sáng lung linh.
Nơi trưng bày những hiện vật vô giá
Theo thỏa thuận với trị giá 1 tỷ euro, cơ quan chính phủ Agence France Museums trong vòng 30 năm sẽ hỗ trợ Abu Dhabi trên nhiều phương diện kể cả việc cho mượn tác phẩm quý từ kho lưu trữ của 13 bảo tàng nổi tiếng nhất của Pháp, trong đó có bảo tàng Louvre tại Paris để tổ chức triển lãm theo chuyên đề (hội họa, điêu khắc, khảo cổ, sách quý ……). Dự kiến trong thời gian đầu bảo tàng trưng bày khoảng 200 tác phẩm đủ loại, đa phần là những cổ vật có giá trị. Bảo tàng Louvre Abu Dhabi cũng dành ưu tiên cho các báu vật thuộc các nền văn minh cổ đại hay đã có từ thời tiền sử và chỉ dành 5% diện tích triển lãm để trưng bày các tác phẩm nghệ thuật hiện đại. Bên cạnh đó, Paris còn giúp Abu Dhabi gây dựng một bộ sưu tập thường trực gồm hơn 300 tác phẩm quý hiếm. Các cuộc trưng bày sẽ được thay đổi mỗi 3 tháng/lần để thu hút sự chú ý cũng như công bố thêm nhiều tác phẩm có giá trị mới mà bảo tàng thu thập được.
Điểm nhấn trưng bày tại không gian sảnh trung tâm với bản sao kinh koran cổ đại và bức tượng walking man nổi tiếng.
Hiện vật tượng Hi Lạp cổ đại trưng bày tại bảo tàng.
Hiện vật đầu tượng Hi Lạp cổ đại trưng bày tại bảo tàng.
Với không gian trưng bày rộng 9.200m2 chia thành 23 phòng trưng bày chủ đề, có hơn 600 tác phẩm nghệ thuật để trưng bày tại đây. Trong số đó, có 300 tác phẩm chưa từng được công bố trước đây, được mượn từ các bảo tàng Louvre Paris (Pháp), mang rất nhiều ý nghĩa và giá trị về lịch sử, văn hóa, xã hội…
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tham quan trưng bày tại bảo tàng.
Khách tham quan chiêm ngưỡng hiện vật trưng bày thời kỳ Lưỡng Hà cổ đại.
Hiện vật thời La Mã trưng bày tại bảo tàng..
Kho báu thật của Bảo tàng Louvre Abu Dhabi nằm ở những tác phẩm có lịch sử lâu năm và bảo tàng vẫn đang tiếp tục tìm kiếm và mua lại trên khắp thế giới. Trong số đó, có một bức tượng Phật tuyệt đẹp từ Bắc Trung Quốc, được chạm khắc bằng đá cẩm thạch trắng vào giữa thế kỷ thứ 6, và một chiếc vòng bằng vàng trang trí bởi chi tiết đầu sư tử, được chế tạo từ Azerbaijan ở Iran vào thế kỷ XII - 7 trước Công nguyên.
Không gian trưng bày các hiện vật gốm và điêu khắc cổ đại.
Không gian trưng bày văn hóa truyền thống Ảrập.
Hiện vật bình vàng hoàng gia Ảrập cổ đại trưng bày tại bảo tàng.
Những tác phẩm giá trị như bức họa cao 1m tên Blue, Red, Yellow, and Black của họa sĩ người Hà Lan Piet Mondrian được mua lại hồi năm 2009 (một bức ảnh tương tự nhưng nhỏ hơn đã từng được bán với giá 50.6 triệu USD vào năm 2015 tại Christie New York). Tương tự, bức tranh của Nhà trưng bày Gustave Caillebotte, Game of Bezique, được vẽ năm 1880, cũng được bảo tàng mua vào năm 2009, cũng như The Gypsy của Eduoard Manet, được vẽ giữa 1862 và 1867. Một năm sau đó, bảo tàng đã tạo ra một cú nổ khi mua tác phẩm của Children's Wrestling của Paul Gauguin từ năm 1888 (còn được gọi là Breton Boys Wrestling). Năm 2012, bức tranh khác của Gauguin cũng theo trường pháp Breton, Petit Breton A L'Oie, được vẽ năm 1889, đã được bán với giá 10 triệu USD tại Sotheby's New York.
Trong số các báu vật cổ xưa có giá trị hàng đầu trong bộ sưu tập thường trực có một quyển Kinh Coran Hồi giáo có từ thế kỷ thứ VI sau công nguyên, một quyển Kinh Thánh Thiên Chúa giáo viết trong tiếng goth (thuộc hệ ngôn ngữ Ấn-Âu) có từ thế thế kỷ thứ V và một quyển Torah ‘‘Ngũ Thư’’ Yémen theo truyền thống của đạo Do Thái.
Ngay sau khi mở cửa cho công chúng, có rất nhiều ý kiến đánh giá khác nhau về hiệu quả của công trình. Tuy nhiên, đối với bảo tàng Louvre Abu Dhabi, cho dù nó thế nào thì không thể phủ nhận về sự độc đáo của công trình bảo tàng mới, với lối kiến trúc đặc biệt và những tác phẩm nghệ thuật giá trị “có một không hai”. Các Tiểu Vương quốc Ả rập Thống nhất đặt nhiều kỳ vọng vào dự án Louvre Abu Dhabi vì sự thành công của công trình này sẽ mở đường cho nhiều dự án khác, trong đó kế hoạch xây Bảo tàng Guggenheim của kiến trúc sư người Mỹ Frank Gehry và bảo tàng của gia đình quốc vương Ben Zayed được giao cho Norman Foster, kiến trúc sư người Anh.
Không gian trưng bày các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt đương đại.
Không gian trưng bày nghệ thuật hiện đại.
Nguyễn Thị Hải Vân