Chuyên khảo

06/12/2023 09:34

Người Đông Sơn vẽ, nặn người Đông Sơn (kỳ 4): Thuyền Đông Sơn - từ thực tiễn tới sáng tạo lộng lẫy

Tiếp tục chủ đề về các hình vẽ về con người và cuộc sống sinh hoạt thời Đông Sơn tuần này sẽ là đề tài về thuyền bè. Như trẻ con bây giờ thích vẽ ô tô, chủ đề thuyền bè - phương tiện đi lại chủ yếu của cư dân Đông Sơn - cũng chiếm nội hàm chính trong các biểu tượng trang trí tâm linh đương thời.

15/11/2023 15:21

Thợ Đông Sơn vẽ, nặn người Đông Sơn (kỳ 3): Thợ cả tạo khuôn, những người được 'đời' chọn

Hôm nay chúng ta sẽ dõi theo những tác phẩm "hội họa, điêu khắc" kinh điển nhất trong nghệ thuật tâm linh trang trí trên đồ đồng Đông Sơn.

10/11/2023 10:19

Người Đông Sơn vẽ, nặn về người Đông Sơn (kỳ 2): Chuyện kể tiếp về những 'họa sĩ' thời tiền sử

Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau trở lại với những thợ vẽ, làm tượng Đông Sơn. Xin đừng nghĩ kiểu hiện đại cho rằng họ là những "họa sĩ" hay "nhà tạc tượng" theo quan niệm hiện nay, mặc dầu họ cũng thực hiện những công việc tạo hình như vậy.

01/11/2023 14:13

Người Đông Sơn vẽ, nặn về người Đông Sơn (kỳ 1): Những hình vẽ Đông Sơn

Thực tế không có một nền mỹ thuật (fine art) thuần túy ở thời Đông Sơn. Các tác phẩm mỹ thuật được tạo ra chỉ để treo tường, đặt bệ phục vụ thẩm mỹ gần như chưa có ở giai đoạn này…

27/10/2023 10:59

Nam hay nữ quyền trong thời kỳ Đông Sơn? (kỳ 4 & hết): Chuyển đến nam quyền tuyệt đối

Xu hướng phụ hệ và nam quyền trở lên thống trị xã hội ở các vùng đồng bằng miền Bắc Việt Nam diễn ra sớm hơn theo chiều từ Bắc xuống Nam. Chiều hướng này có vẻ liên quan đến các làn sóng nam tiến từ các cộng đồng xã hội trống lúa vùng sông Dương Tử (sông Trường Giang - Trung Quốc) xuống từ khoảng đầu thiên niên kỷ 2 trước Công nguyên.

16/10/2023 14:52

Nam hay nữ quyền trong thời kỳ Đông Sơn? (kỳ 3): Đến thời Đông Sơn, nhiều thứ vẫn luôn từ mẹ

Dựa trên tư liệu khảo cổ học thì nhận thức của loài người về mẹ có những bằng chứng đầu tiên vào khoảng trên dưới 50 ngàn năm trước. Thói quen theo mẹ, bám mẹ là bản năng động vật tự nhiên của con người, nhưng nhận thức về mẹ như một tiến trình trong lịch sử nhận thức của loài homo sapiens (người hiện đại - modern human) lại là kết quả của quá trình tích lũy nhận thức lâu dài và biểu hiện ra khá muộn.

10/10/2023 09:43

Nam hay nữ quyền trong thời kỳ Đông Sơn? (kỳ 2): Góc nhìn từ vũ khí, nông cụ và nhạc cụ Đông Sơn

Nếu tính tỷ lệ phần trăm số lượng hiện vật khảo cổ bằng đồng thời Đông Sơn thì vũ khí chiếm số lượng lớn nhất. Điều đó phản ánh tình trạng chiến tranh khá phổ biến đương thời. Nhất là khi, nhiều dụng cụ bằng đồng trước đây được cho là dụng cụ sản xuất, như rìu chặt, thuổng, vời, lưỡi cày được các mộ táng bảo tồn nguyên cả phần cán gỗ, chứng minh chúng là vũ khí (như trường hợp loại hình hiện vật giống lưỡi cày hình tim chẳng hạn) hoặc dụng cụ có thể dùng cả trong chiến đấu, như những lưỡi rìu chặt.

02/10/2023 14:38

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất - "Nam hay nữ quyền trong thời Đông Sơn"? (Kỳ 1): Từ những tượng nam, nữ trên cán dao găm...

Tôi đã kết thúc 5 bài phần nói khái quát về tình trạng xương cốt người trong chuyên mục "Thế giới người lớn Đông Sơn". Khi chuẩn bị sang mô tả, phân tích thế giới người lớn Đông Sơn trong "tư duy mô tả ảo", dựa vào hàng ngàn tiêu bản hình khắc 2D và tượng đúc 3D Đông Sơn, thì có một bạn đọc nhắn hỏi: Thời Đông Sơn là nam quyền hay nữ quyền?

18/09/2023 10:54

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất - Thế giới người lớn Đông Sơn (kỳ 5): Câu chuyện 'không phải đàn ông luôn cao

Câu chuyện tôi kể hôm nay ngẫu nhiên trùng thời điểm với sự kiện thể thao thời sự đang diễn ra ở Lào Cai: Giải bóng chuyền nữ quốc tế VTV Cup! Tại đó, nhiếp ảnh gia Nguyễn Mạnh Cường (cũng là Phó Giám đốc Bảo tàng Lào Cai) vừa đưa lên mạng những hình ảnh anh chụp được trong giờ giải lao với các vận động viên Úc - những cô gái cao hơn anh cả một cái đầu, mặc dầu anh cũng cao gần 170cm.

15/09/2023 08:59

Thế giới người lớn Đông Sơn (kỳ 4): Người đàn bà chết vì tai nạn ở Xóm Rền 3.500 năm trước

Xóm Rền (Gia Thanh, Phù Ninh, Phú Thọ) là một địa điểm gắn bó nhiều kỷ niệm và ấn tượng sâu sắc trong cuộc đời khảo cổ của tôi. Đây là nơi lần đầu tôi tham gia khai quật khảo cổ (1968), cũng là nơi đã phát hiện ngôi mộ thủ lĩnh độc đáo với hai nha chương và nhiều vòng đá quý…

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Vietnam National Museum of History