Ngày 03/12/2022, sau một thời gian đầu tư xây dựng, không gian mở rộng của Bảo tàng nghệ thuật New South Wale (Úc) đã được chính thức khánh thành mở cửa cho công chúng. Khác với phần tòa nhà phía nam là tòa nhà cổ có niên đại từ thế kỷ 19, tòa nhà phía bắc mới được xây dựng có kiến trúc theo ngôn ngữ hiện đại tối giản hoàn toàn tương phản mang đến không chỉ sự bổ sung đầy đủ chức năng mảng trưng bày đương đại và tương lai cho công trình mà còn tạo dựng sự ấn tượng cho tồng thể công trình. Tòa nhà mới đã được thiết kế để đáp ứng kỳ vọng ngày càng tăng của khán giả về một bảo tàng nghệ thuật thế kỷ 21 với sức chứa lớn hơn, cũng như cung cấp các không gian phòng trưng bày nghệ thuật trong tương lai cho du khách đặc biệt là học sinh, giáo viên và nghệ sĩ.
Bảo tàng nghệ thuật New South Wale là tổ hợp trưng bày cấp quốc gia, rất quy mô, tọa lạc tại thành phố Sydney (bang New South Wale, Úc). Sau hơn 20 năm sử dụng liên tục, trước yêu cầu trưng bày và sử dụng mới, hướng đến nâng cấp quy mô sử dụng, năm 2020, Bảo tàng đã được đầu tư xây dựng mở rộng với quy mô lớn, trở thành một trong những bảo tàng trưng bày lịch sử và nghệ thuật lớn nhất tiểu bang cũng như quốc gia.
Phối cảnh tổng thể công trình hòa nhập với cảnh quan chung khu đô thị
Phối cảnh tổng thể công trình từ trục giao thông chính
Trên khuôn viên rộng của bảo tàng, gần với khu vực vịnh biển và trung tâm đô thị, bảo tàng sau khi hoàn thành đầu tư xây dựng cải tạo gồm khối cánh phía nam và phía bắc với các chức năng độc lập với nhau. Trong đó, khối tòa nhà phía nam, ban đầu có chức năng là Phòng trưng bày nghệ thuật cổ điển, kết hợp các tác phẩm nghệ thuật thế kỷ 19.
Nội thất không gian trưng bày tầng trệt theo phong cách cổ điển thế kỷ 19
Sau khi cải tạo đã được bổ sung thêm các chủ đề hiện đại, cũng như được tái cấu trúc hoàn toàn các khu trưng bày và bổ sung thêm nhiều không gian cần thiết quan trọng khác như không gian chờ - nghỉ chân, không gian thư viện và kho lưu trữ mới, và thư viện nghệ thuật dành cho trẻ em đầu tiên của Úc.
Không gian nghỉ chân dành cho khách tham quan bên trong công trình
Không gian thư viện và vui chơi trải nghiệm cho trẻ em tại tầng áp mái bên trong bảo tàng
Trong khi đó, tòa nhà phía bắc, được thiết kế xây mới hoàn toàn với hệ thống các không gian trưng bày tràn ngập ánh sáng là không gian trưng bày các tác phẩm nghệ thuật hiện đại đa dạng, cũng như bổ sung nhiều chức năng phụ trợ quan trọng đồng bộ và tiện nghi.
Không gian mặt đứng chính công trình
Mặt đứng chính công trình từ trục đường giao thông chính
Mặt đứng khối công trình cũ phía nam
Về quy hoạch tổ chức không gian khuôn viên bên ngoài công trình, cả hai khối công trình được thiết kế tổ chức kết nối cách biệt nhưng hài hòa với nhau bởi bởi Vườn Nghệ thuật có tên gọi Gadigal Country với tầm nhìn mở rộng ngoạn mục ra không gian vịnh biển khu vực cảng Sydney. Trong đó, các không gian tiểu cảnh được tổ chức với tổng thể hơn 7000 cây sồi trồng rừng trang trí xung quanh trục đường đi bộ Art Gallery giữa hai tòa nhà. Bên cạnh đó, với hơn 50.000 cây xanh bóng mát và trang trí, sân trước của tòa nhà được thiết kế tổ chức lại cùng với hai hồ bơi phản chiếu bằng đá granit đen, tạo nên không gian cảnh quan ngoạn mục mới, cũng như chỗ ngồi và bóng râm rộng rãi thoáng mát cho toàn bộ cộng đồng dân cư xung quanh.
Chi tiết không gian các tầng mái công trình với nhiều chức năng vui chơi, vườn mái, khu vực ngắm cảnh
Đặc biệt khối công trình kiến trúc xây mới phía bắc được thiết kế cải tạo bởi các kiến trúc sư đến từ hãng tư vấn kiến trúc danh tiếng SANAA với 02 kiến trúc sư chủ trì là Kazuyo Sejima và Ryue Nishizawa là các kiến trúc sư đã từng được vinh danh trao tặng giải thưởng Prizker – tương đương với giải Nobel về kiến trúc. Trong quá trình nghiên cứu thiết kế, các kiến trúc sư đã thể hiện rõ tầm nhìn thiết kế là chuyển đổi hoàn toàn khuôn viên bảo tàng nghệ thuật với sự kết nối liền mạch giữa nghệ thuật, kiến trúc và cảnh quan; một cảm giác mạnh mẽ về địa điểm và một màn trình diễn nghệ thuật sáng tạo, mang đến nhiều trải nghiệm nghệ thuật hơn xứng đáng với vị trí và lịch sử. Thiết kế mang lại không gian triển lãm rất cần thiết đồng thời tôn trọng và nâng cao việc sử dụng công cộng cảnh quan xung quanh, giữ lại và tôn vinh những cây quan trọng, đồng thời cải thiện khả năng tiếp cận khu vực văn hóa phía đông của Sydney.
Tọa lạc tại một trong những khu văn hóa đẹp nhất thế giới, tòa nhà mới có kiến trúc hình khối vuông đơn giản, sắp đặt so le nhau theo tầng bậc chiều cao, mang đến nhiều tầm nhìn từ các không gian nội thất bên trong công trình hướng ra không gian thiên nhiên của công viên và vịnh biển cảnh Sydney xung quanh. Với thiết kế lớp vỏ bao che bằng khung kính – thép công nghệ cao và một số vật liệu ốp tự nhiên, công trình sau khi hoàn thành có nhiều đặc điểm kiến trúc và công năng sử dụng nổi bật bao gồm 03 không gian trưng bày nghệ thuật với cấu trúc vuông nằm so le nhau và được hoàn thiện bằng vật liệu ốp đá vôi nhẹ nhàng.
Tác phẩm tranh nghệ thuật kích thước lớn trưng bày tại không gian sảnh thông tầng trung tâm bảo tàng
Tác phẩm tượng điêu khắc hiện đại kích thước lớn trưng bày bên trong bảo tàng
Tác phẩm phù điêu cổ trưng bày tại bảo tàng
Bức tường dài 250m, xây dựng bằng cấu trúc đất nện được thu thập từ khắp các khu vực đặc trưng trong tiểu bang và đặc biệt là 3400m2 sân trong và 'sân hiên nghệ thuật' đặc trưng có thể sử dụng đồng thời cho nhiều mục đích sử dụng trưng bày triển lãm và sinh hoạt văn hóa cộng đồng. Các không gian trưng bày nghệ thuật cố định được thiết kế tổ chức bên trong khuôn viên khối công trình xây mới bao gồm: một phòng trưng bày nhịp lớn không cột, và đặc biệt là một phòng trưng bày nghệ thuật tái sử dụng hiện trạng hầm kho chữa nhiên liệu cũ hải quân trong Thế chiến thứ hai đã ngừng hoạt động, rộng 2200m2.
Không gian trưng bày tranh nghệ thuật cổ điển thời kỳ phục hưng bên trong bảo tàng
Tác phẩm tượng điêu khắc thời kỳ phục hưng trưng bày bên trong bảo tàng
Việc tổ chức không gian khối công trình phía bắc mới giúp gia tăng mở rộng gấp đôi không gian triển lãm trưng bày và thưởng thức nghệ thuật cho bảo tàng. Khối công trình mới này cũng tạo ra không gian trưng bày cố định theo chủ đề: “Nghệ thuật của Thổ dân và Dân đảo Torres St Eo” với một không gian dành riêng trưng bày bộ sưu tập nổi tiếng quốc tế của Phòng trưng bày Nghệ thuật Yiribana trước đây ngay tại khu vực tầng trệt của công trình.
Hiện vật tượng điêu khắc đương đại theo chủ đề bản sắc thổ dân trưng bày tại bảo tàng
Không gian vui chơi và thư giãn bên trong công trình
Không gian vui chơi và trải nghiệm dành riêng cho trẻ em bên trong bảo tàng
Không gian vui chơi ngoài trời có mái che dành cho du khách và cộng đồng trong khuôn viên bên ngoài bảo tàng
Tòa nhà mới cũng bao gồm các không gian giáo dục và nghiên cứu nghệ thuật, không gian đa năng, cửa hàng trưng bày, cơ sở ăn uống và các tiện nghi dành cho du khách. Trong đó, một không gian thư viện nghệ thuật và trải nghiệm dành cho trẻ em đầu tiên của Úc nằm bên cạnh Thư viện nghiên cứu mới có tên gọi Edmund và Joanna Capon library và không gian kho lưu trữ của Cục Lưu trữ Nghệ thuật Quốc gia bên trong bảo tàng.
Cấu trúc mái phần tầng trệt công trình lắp đặt hệ thống pin năng lượng mặt trời đẻ cung cấp năng lượng cho bản thân công trình
Nội thất không gian trưng bày tranh và tượng điêu khắc nghệ thuật trừu tượng
Nội thất không gian trưng bày tượng điêu khắc truyền thống bên trong bảo tàng
Sau khi hoàn thành cải tạo, đây là bảo tàng nghệ thuật công cộng đầu tiên ở Úc đạt được xếp hạng thiết kế kiến trúc xanh Green Star 6 sao. Năng lượng tái tạo cung cấp 100% nhu cầu năng lượng của nó, với hơn 10% nhu cầu năng lượng được tạo ra bởi các tấm pin mặt trời trên mái khối sảnh chính. Nước mưa được thu gom và thu hoạch để tái sử dụng trong các tháp tưới tiêu và làm mát. Hơn 8000 mét vuông mái nhà xanh và các khu vực cảnh quan được trồng các loài sinh vật mang tính bản địa đặc trưng của các địa phương trên toàn nước Úc.
Tác phẩm nghệ thuật của trẻ em được chọn lựa trưng bày tại bảo tàng
Tác phẩm nghệ thuật điêu khắc hiện đại với chủ đề Dreamhome trưng bày tại bảo tàng
Tượng trang trí trưng bày ngoài trời tại khu vực sân có mái che của bảo tàng
Vệ hệ thống hiện vật trưng bày, với vai trò là bảo tàng nghệ thuật cấp quốc gia, bảo tàng trưng bày rất nhiều các tác phẩm hiện vật trưng bày nghệ thuật thuộc nhiều thể loại khác nhau như tranh, gốm, tượng điêu khắc, đặc biệt là tập trung vào các hiện vật tác phẩm nghệ thuật hiện đại mới như: nghệ thuật thị giác (visual art), nghệ thuật sắp đặt… Trong lần đầu mở cửa trở lại, các tác phẩm nghệ thuật được lựa chọn trưng bày cho công chúng bao gồm tác phẩm nghệ thuật tiêu biểu của hơn 900 nghệ sĩ từ nước Úc và khắp nơi trên thế giới.
Nghệ thuật trình chiếu Visual Art đặc trưng trưng bày tại bảo tàng
Không gian trưng bày ảnh nghệ thuật đương đại bên trong bảo tàng
Không gian trưng bày của bộ sưu tập các tác phẩm nghệ thuật C+
Có nhiều tác phẩm của các nghệ sĩ nữ hơn nam giới được trưng bày trong tòa nhà mới thể hiện rõ các tiêu chí về sự bình đẳng giới trong các buổi trưng bày – là xu hướng tích cực đang được tổ chức Liên hợp quốc phát động và đề cao trên toàn thế giới. Trong đó đặc biệt phải kể đến bộ sưu tập gồm 09 tác phẩm mới dành riêng cho địa điểm của các nghệ sĩ Úc và quốc tế như: Lorraine Connelly-Northey, Karla Dickens, Simryn Gill, Jonathan Jones (sẽ hoàn thành trưng bày vào giữa năm 2023), Yayoi Kusama, Lee Mingwei, Richard Lewer, Lisa Reihana và Francis Upritchard. Bên cạnh đó, nhiều các cuộc triển lãm nghệ thuật cũng sẽ được tổ chức tại khối tòa nhà mới bao gồm: Bộ sưu tập Dreamhome: Stories of Art and Shelter, Making Worlds, Outlaw và Adrián Villar Rojas: The End of Imagination. Đây đều là những tác phẩm được giới chuyên môn nghệ thuật đánh giá rất cao cũng như công chúng chờ đợi đón nhận.
Không gian trưng bày nghệ thuật thị giác bên trong bảo tàng
Tác phẩm nghệ thuật thư pháp khổ lớn trưng bày tại bảo tàng
Tác phẩm nghệ thuật sắp đặt hiện đại trưng bày bên trong bảo tàng
Trẻ em và người lớn chụp ảnh check in với tượng trang trí bên ngoài bảo tàng
Với những đóng góp thiết thực này, trong thời gian tới, bảo tàng sẽ là địa chỉ góp phần đưa nghệ thuật đương đại ngày càng tiếp cận rộng rãi với công chúng, cũng như quảng bá thương hiệu về văn hóa nước Úc tới đông đảo bạn bè thế giới.
Nguyễn Hải Vân