Khi môi trường toàn cầu của chúng ta phải đối mặt với nhiều thách thức quan trọng hơn, việc hiểu biết rộng hơn về sự phụ thuộc của hệ thống tự nhiên đang trở nên cần thiết hơn cho sự tồn tại và tiến hóa của cong người. Bảo tàng dành riêng cho thiên nhiên và khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng sự hiểu biết của chúng ta về các hệ thống phức tạp này. Công trình bảo tàng Thiên nhiên và Khoa học Perot - Perot Nature and Science Museum (Dallas, Hoa Kỳ) được thiết kế và xây dựng nhằm nêu bật các ý tưởng về khám phá tự nhiên theo các sắc độ tâm sinh lý cũng như làm giàu thêm các giá trị văn hóa – tri thức cho bản thân công đồng địa phương và đô thị
KIẾN TRÚC CÔNG TRÌNH GÓP PHẦN NÂNG CAO TƯ DUY VÀ BẢN SẮC CỘNG ĐỒNG ĐÔ THỊ.
Theo các kiến trúc sư của Công ty kiến trúc Morphosis – tác giả thiết kế công trình, bảo tàng đóng vai trò vũ trụ cho trải nghiệm xã hội tập thể và thể hiện văn hóa, trình bày những cách diễn giải mới của thế giới. Công trình luôn chứa đựng kiến thức, bảo tồn thông tin và truyền tải ý tưởng; họ kích thích sự tò mò, nâng cao nhận thức và tạo cơ hội trao đổi. Là công cụ của giáo dục và thay đổi xã hội, bảo tàng có tiềm năng để định hình sự hiểu biết của chúng ta về bản thân và thế giới mà chúng ta đang sống.
Khi môi trường toàn cầu phải đối mặt với những thách thức ngày càng nghiêm trọng thì một sự hiểu biết rộng hơn về sự phụ thuộc lẫn nhau của các hệ thống tự nhiên đang trở nên càng cần thiết cho tồn tại của con người. Bảo tàng Thiên nhiên và Khoa học Perot (Perot Nature and Science Museum) mới ở Công viên Victory được khánh thành năm 2012 với quy mô diện tích sàn đạt 16.722 m2 đã góp phần tạo nên một bản sắc riêng biệt cho cảnh quan đô thị, cũng như làm giàu thêm cho dải văn hóa đang trong tiến trình phát triển hiện đại hóa của thành phố.
Kiến trúc mặt đứng chính phía trước công trình
Kiến trúc mặt đứng phía sau công trình
Không gian sân mở rộng phía trước công trình
Công trình có thiết kế lớn để thu hút khán giả rộng rãi, khơi gợi tâm trí trẻ, và truyền cảm hứng sự kỳ diệu và tò mò trong cuộc sống hàng ngày của du khách với sứ mệnh rất lớn là “Nuôi dưỡng một trải nghiệm đáng nhớ sẽ tồn tại trong tâm trí của du khách và cuối cùng sẽ là điều đó sự hiểu biết của các cá nhân và xã hội về tự nhiên và khoa học”.
Vượt qua khái niệm bảo tàng chỉ là nơi triển lãm, trưng bày, chính bản thân công trình cũng trở thành một công cụ cho hoạt động giáo dục khoa học. Bằng cách kết hợp kiến trúc, thiên nhiên, công nghệ, công trình thể hiện các nguyên tắc khoa học và kích thích sự tò mò với môi trường tự nhiên của khách thăm quan. Ngoài ra bảo tàng còn được thiết kế với mục tiêu đạt được những tiêu chuẩn cao nhất về tính bền vững, giảm thiểu tối đa tác động đến môi trường xung quanh.
Hình khối công trình ấn tượng trong tổng thể cảnh quan đô thị
Không gian cây xanh độc đáo trồng trên mái sảnh của công trình
Không gian cảnh quan bên ngoài công trình
Về hình khối công trình, vươn lên bầu trời đang bị chiếm lĩnh bởi những khối nhà bê tông và kính từ một khu vực trống trải bao quanh bởi các bãi đỗ xe, công trình.
Bảo tàng Tự nhiên và Khoa học Perot tạo nên được ấn tượng ban đầu rất rõ rệt. Với cấu trúc đặc, đơn sắc, hình thành với một tỷ lệ đẹp cùng lớp vỏ bê tông trải từ công trình xuống đến mặt nền xung quanh với các vết gợn gợi đến các lớp địa tầng trong tự nhiên, bảo tàng thể hiện vị thế vững chắc từ nội tại giữa các công trình cao tầng mỏng manh xung quanh. Công trình Bảo tàng Tự nhiên và Khoa học Perot với những đường thẳng và đường cong, đặc và rỗng, khối hộp và khối trụ cùng những đường chia cắt cả không gian lẫn bề mặt, dường như quá hỗn độn. Nhưng điều ấy lại thể hiện một cách ấn tượng hình ảnh tự nhiên ngay giữa không gian đô thị, biến công trình thành vật trưng bày hấp dẫn nhất.
Không gian tự nhiên cây xanh hoang dã mô phỏng thiên nhiên địa phương trưng bày bên ngoài bảo tàng
Không gian trưng bày video trình chiếu về động vật linh trưởng bên trong bảo tàng
Tại khuôn viên bên ngoài, sự trải nghiệm thiên nhiên gắn liền với cảnh quan đô thị bắt đầu với cách tiếp cận của khách thăm quan thông qua khu vực vườn thực vật trưng bày ngoài trời mô phỏng hai hệ sinh thái bản địa Texas: một khu rừng cây tán lớn và một khoảng nền mô phỏng sa mạc. Khối chính công trình là một hình lập phương nổi lên trên nền đất nhấp nhô với đá và cây cỏ chịu khô hạn, phản ánh đặc điểm địa chất của Dallas, thể hiện sự thích nghi của một hệ sinh thái với môi trường.
Hoạt động sinh hoạt cộng đồng tổ chức bên ngoài sảnh chính bảo tàng
Khu vực không gian lối tiếp cận chính đồng thời vừa đóng vai trò nơi tổ chức sự kiện, vừa đồng thời là một không gian công cộng thú vị cho cộng đồng cư dân địa phương thành phố Dallas. Lớp mái nhấp nhô thể hiện bề mặt cảnh quan, xóa mờ sự khác biệt giữa bên trong và bên ngoài, kết nối tự nhiên với nhân tạo.
Trong không gian nội thất, từ không gian lối tiếp cận chính với không gian bị dồn nén, tầm nhìn được mở rộng tại lõi giao thông đứng của tòa nhà với thang cuốn, thang bộ, thang máy. Theo tuyến giao thông này, khách thăm quan lên đến tận mái tòa nhà, nơi có góc nhìn vể trung tâm Dallas. Từ đây, bắt đầu tuyến thăm quan từ trên xuống theo một con đường xoắn ốc theo chiều kim đồng hồ qua các phòng trưng bày.
Nội thất không gian sảnh chính tầng 1
Không gian cầu thang cuốn từ tầng 1 lên tầng 2
Không gian hành lang tầng 2
Đường dẫn từ tầng cao nhất thông qua các phòng trưng bày của bảo tàng kết nối trong và ngoài của lõi lưu thông chính của tòa nhà. Mặt phía Đông bảo tàng mở ra về phía trung tâm thành phố. Công trình thể hiện vai trò của một tòa nhà công cộng cơ bản - một không gian mở, thuộc về thành phố.
Với chiều cao tổng thể 5 tầng, bên trong công trình, ngoài 11 phòng trưng bày cố định chính bố trí từ tầng 1 đến tầng 4, còn bao gồm hệ thống các phòng kho bảo quản hiện vật tại tầng hầm, phòng hội trường đa năng tại tầng trệt, và hệ thống các phòng hành chính phụ trợ, thư viện tra cứu, phòng thí nghiệm phục chế tại tầng 5 trên cùng. Cùng với đó, bảo tàng cũng có đầy đủ các không gian phụ trợ phục vụ cho khách du lịch như phòng giải lao café, phòng ăn nhẹ, và phòng bán đồ lưu niệm.
Mái trần các không gian trưng bày tầng được thiết kế tổ chức ánh sáng bắt mắt
Không gian trưng bày tràn ngập ánh sáng tự nhiên
Ngoài ra, với mô hình thiết kế kiến trúc hiện đại, tối ưu về chiếu sáng và thông gió tự nhiên, hệ thống không gian thông tầng cao 5 tầng lấy ánh sáng tự nhiên cho hầu hết các không gian nội thất, công trình bảo tàng cũng đạt được rất nhiều các tiêu chí xanh, bền vững, tiết kiệm năng lượng.
HIỆN VẬT TRƯNG BÀY ĐỒ SỘ VỚI NHIỀU TRẢI NGHIỆM THÚ VỊ CHO DU KHÁCH
Có tổng cộng 11 phòng trưng bày cố định theo các nhóm chủ đề chính phân chia từ tầng 1 đến các tầng trên cùng bao gồm:
(1) Phòng trưng bày về các loài chim (Rose hall of birds): trình bày các hiện vật về thế giới loài chim, làm rõ các đặc điểm chính với mối quan hệ tiến hóa giữa từ các loài tiền sử với các loài chim hiện đại ngày nay.
(2) Phòng trưng bày về khủng long tiền sử (T - Boone Pickens life now and then hall): mang đến cái nhìn cận cảnh và cá nhân về cuộc sống của loài khủng long và nghiên cứu mọi thứ từ xương động vật cổ đại và hóa thạch quý hiếm đến cơ thể và hành vi của động vật thời hiện đại. Hiện vật nổi bật nổi bật nhất là những hiện vật xương khủng long nguyên bản cao chót vót, là các hóa thạch quý hiếm và môi trường sống ảo cổ xưa mang đến những cảm hứng khám phá thú vị.
Không gian trưng bày hiện vật chủ đề Khủng long thời tiền sử bên trong bảo tàng
Không gian trưng bày khủng long thời tiền sử
Hiện vật xương hóa thạch voi Ma Mút trưng bày tại bảo tàng
Hiện vật xương khủng long hóa thạch nguyên bản trưng bày tại bảo tàng
Cũng nằm trong khuôn viên không gian phòng trưng bày, không gian phòng thí nghiệm Paleo là khu vực nghiên cứu đồng thời trưng bày các dự án tái tạo phục chế các hiện vật của các loài khủng long mà bảo tàng đã từng tham gia trên toàn thế giới.
(3) Phòng trưng bày về vũ trụ (Universe Hall): giới thiệu các cuộc hành trình xuyên qua hệ mặt trời và xa hơn nữa để nâng tầm tri thức khoa học khám phá bí mật của vũ trụ. Trong không gian trưng bày rất nhiều các hình ảnh và tư liệu về vũ trụ. Đặc biệt là những trải nghiệm về hình ảnh trình chiếu rất đángkinh ngạc trước vẻ đẹp của các vì sao, hành tinh và các thiên hà xa xôi.
Không gian trưng bày về chủ đề vũ trụ
Phòng trình chiếu 3D mô hình vũ trụ
(4) Phòng trưng bày về năng lượng Tom Hunt: giới thiệu các dạng năng lượng đang được sử dụng phổ biến hiện nay. Đặc biệt, du khách sẽ được trải nghiệm cảm giác vặn van của một đầu giếng có kích thước đầy đủ như thế nào hoặc tự mình sử dụng công nghệ 3D để lập bản đồ các mỏ năng lượng tiềm ẩn dưới lòng đất.
Hiện vật mô phỏng giếng dầu dành cho du khách trải nghiệm bên trong bảo tàng
(5) Phòng trưng bày về đất quý và khoáng vật Lyda Hill – Lyda Hill gems and minerals hall: giới thiệu chi tiết các khám phá cả khía cạnh thực tế và vẻ đẹp của những cấu trúc phức tạp đóng vai trò là khối xây dựng của hành tinh chúng ta. Đặc biệt, ngoài các hiện vật khoáng vật và đá quý có giá trị, du khách còn được chiêm những các video độ nét cao giúp khám phá sự đa dạng đáng kinh ngạc về màu sắc, hình dạng và cấu hình của các khoáng chất được tìm thấy trên toàn cầu.
Hiện vật đá quý trưng bày bên trong bảo tàng
(6) Phòng trưng bày về trái đất - Dinamic Earth Hall: mang đến những giới thiệu trực quan về những điều kỳ diệu của Trái đất một cách chân thực và trực tiếp. Rất nhiều các dụng cụ giới thiệu các hình ảnh khoa học theo các chủ đề nội dung như nhìn thẳng vào mắt bão, cảm nhận mặt đất rung chuyển dưới chân bạn và ngắm nhìn một hóa thạch voi ma mút gần như có khớp nối hoàn chỉnh được khai quật ngay tại Texas. Xem cảnh quay thực tế từ các sự kiện thời tiết ở Texas, thử thực hành trong các cuộc triển lãm sống động và khám phá các trạm đa phương tiện hấp dẫn để khám phá cách thức - và tại sao - đất đai và khí hậu trên Trái đất liên tục thay đổi.
(7) Phòng trưng bày về nhân loại - Being Human Hall: giới thiệu câu chuyện về con người từ thời điểm bắt đầu xuất hiện, di chuyển qua cấu trúc DNA cũng như cấu trúc cụ thể các thành phần bên trong con người. Đặc biệt, trong phòng trưng bày này sẽ đưa du khách vào cuộc hành trình khám phá những đặc điểm và khả năng cần thiết và duy nhất để trở thành con người.
Mô hình thực tế ảo về con người trình chiếu bên trong bảo tàng
(8) Phòng trưng bày về thiết bị công nghệ và đổi mới – Instruments Engineering and Innovation Hall: giới thiệu khám phá cách sử dụng toán học và khoa học để giải quyết các vấn đề hàng ngày. Đặc biệt, trong khu vực trưng bày này, sử dụng các công nghệ thực tế ảo, du khách được trải nghiệm xây dựng một tòa nhà, chơi đuổi bắt với rô-bốt và kiểm tra bí quyết kỹ thuật của mình.
Du khách tham quan mẫu vật hóa thạch trưng bày tại bảo tàng
(9) Phòng trưng bày về khám phá cuộc sống - Discovering Life Hall: mang đến các trải nghiệm về một cuộc dạo chơi giữa thiên nhiên trong nhà - nơi mọi thứ từ các sinh vật đơn bào đến các hệ sinh thái hoàn chỉnh sẽ mở mang đầu óc của bạn về sức mạnh và tiềm năng của các sinh vật sống. Du khách sẽ khám phá hóa thạch, mẫu vật phân loại, hoạt hình 3D và trò chơi tương tác chứng minh các yếu tố như di truyền và môi trường đang định hình thế hệ tiếp theo của thực vật, động vật và thậm chí cả vi khuẩn.
Du khách trải nghiệm mô hình thưc tế ảo về thế giới hoang dã tự nhiên
Không gian trưng bày hiện vật có chủ đề về động vật hoang dã trong thế giới tự nhiên bên trong bảo tàng
Học sinh tham quan không gian phục chế hiện vật khảo cổ
Trẻ em tham gia trải nghiệm tại không gian khoa học dành cho trẻ em bên trong bảo tàng
Kèm theo đó là các không gian trưng bày về thể thao - Sport hall và phòng trưng bày cho trẻ em kèm theo nhiều hình thức chơi và trải nghiệm trực tiếp dành cho du khách rất thú vị.
Nguyễn Hải Vân