MAAT là một bảo tàng hướng ngoại nằm bên bờ sông Tagus ở Belém, Lisboa, Bồ Đào Nha - nơi các nhà thám hiểm vĩ đại người Bồ Đào Nha khởi hành. Đề xuất một mối quan hệ mới với dòng sông và thế giới rộng lớn hơn, là một tòa nhà mạnh mẽ nhưng nhạy cảm và thấp, khám phá sự hội tụ của nghệ thuật, kiến trúc và công nghệ đương đại. Tòa nhà mới là trung tâm trong quy hoạch tổng thể của EDP Foundation cho một khuôn viên nghệ thuật bao gồm nhà máy điện trung tâm Tejo đã được sửa chữa lại. Tòa nhà nằm bên dưới một vòm được thể hiện nhẹ nhàng - một trong những hình thức lâu đời nhất trong kiến trúc phương tây.
Phối cảnh công trình nhìn từ phía vịnh biển
Phối cảnh tổng thể công trình
Trang trí ánh sáng công trình về đêm
Cấu trúc tổ chức không gian vòm - nơi hội tụ của nghệ thuật, kiến trúc và công nghệ
Với tham vọng giới thiệu các triển lãm trong nước và quốc tế của các nghệ sĩ, kiến trúc sư và nhà tư tưởng đương đại, bao gồm nhiều quan điểm giám tuyển khác nhau về Bộ sưu tập nghệ thuật của EDP Foundation, phản ánh các vấn đề và xu hướng hiện tại, Bảo tàng Nghệ thuật, Kiến trúc và Công nghệ MAAT được thiết kế và xây dựng nằm bên bờ sông Tagus của thủ đô Lisbon, Bồ Đào Nha, do Amanda Levete Architects (ALA) và cộng sự thiết kế, có chức năng triển lãm, biểu diễn và trình diễn âm nhạc đương đại, tổ chức các sự kiện giáo dục, đào tạo, trao đổi và khám phá văn hóa đương đại.
Mặt đứng chính công trình từ phía trục đường chính
Công trình nằm trong một dải đất hẹp giữa sông Tagus và tuyến đường chính của thành phố, rộng 38000m2, liền kề là công trình lịch sử nhà máy nhiệt điện Central Tejo. Nhà máy nhiệt điện Central Tejo được xây dựng vào năm 1908 với 15 nồi hơi và 5 máy phát điện cung cấp cho mạng lưới điện của Lisbon. Nhà máy có hình thức kiến trúc như nhà dân dụng theo phong cách kiến trúc Tân Cổ điển châu Âu thế kỷ 19. Hiện tòa nhà được cải tạo trở thành Bảo tàng nhà máy điện (Museu da Electricidade).
Về quy hoạch, Bảo tàng Nghệ thuật, Kiến trúc và Công nghệ MAAT có vai trò khôi phục lại sự kết nối lịch sử giữa thành phố và khu vực ven sông; được nối với khu dân cư phía bên kia đường bởi một cây cầu đi bộ có hình dáng cong.
Bảo tàng không chỉ có chức năng là nơi lưu giữ và giới thiệu các hiện vật của nghệ thuật đương đại, kiến trúc và công nghệ như các bảo tàng thông thường mà còn mang đến không gian công cộng mới mẻ cho cộng đồng dân cư địa phương và khách thăm quan.
Công trình có hình thức như một gò đồi, phía trên đỉnh đồi là một quảng trường lớn dạng bậc, có một phần vươn ra sông, là nơi du khách có thể tận hưởng toàn bộ cảnh quan của sông và thành phố xung quanh, đặc biệt vào ban đêm.
Sơ đồ mặt bằng tổng thể công trình
Sơ đồ mặt bằng tầng 1
Mặt cắt ngang công trình
Công trình có một tầng hầm, 1- 2 tầng nổi. Mặt bằng bao gồm 4 không gian trưng bày chính:
- Phòng trưng bày hình bầu dục, cao thông 2 tầng, có diện tích 800m2, là nơi giới thiệu các sản phẩm nghệ thuật quốc gia và quốc tế với sự đóng góp của các nghệ sỹ đương đại, kiến trúc sư và các nhà văn hóa; giới thiệu các nhận thức mới về các chủ đề và xu hướng của nghệ thuật đương đại.
Không gian trưng bày nội thất nghệ thuật đương đại
Không gian trưng bày hiện đại theo phương thức tương tác
- Các phòng trưng bày khác bao xung quanh phòng bầu dục, cao 2 tầng, gồm thư viện chính, phòng video và phòng thiết kế. Thư viện rộng khoảng 1000m2, nằm tại tầng 1. Đây cũng là không gian sử dụng linh hoạt. Phòng video và thiết kế để trình chiếu phim, giới thiệu về các dự án...
Nội thất phòng chiếu phim tư liệu
Nội thất không gian trưng bày chủ đề nghệ thuật kiến trúc
Bên dưới, các không gian triển lãm là các phần mở rộng của các không gian công cộng và phụ trợ, với các địa điểm liên kết với nhau để trải nghiệm và tương tác cho các du khách. Những không gian này bổ sung tính năng tương tác mạnh mẽ cho các phòng trưng bày của tòa nhà Central Tejo sau khi được cải tạo.
Nội thất không gian sảnh trung tâm
Người dân sử dụng không gian sảnh trước như một không gian công cộng cho cộng đồng
Không gian mái của công trình
Hình elip của khối trung tâm và của cả tổ hợp nhà được chọn lựa do đáp ứng được khả năng tiếp cận từ các phía, tạo thành các đường dốc vòng lên mái công trình; và đây là cấu trúc được cho là có khả năng ổn định trong điều kiện khu vực hay có địa chấn.
Góc phối cảnh công trình nhìn từ vịnh biển
Chi tiết mặt đứng chính công trình
Mặt đứng chính của công trình mở ra hướng sông. Phía bờ sông được quy hoạch tạo thành một quảng trường với các bậc xuống sông. Quảng trường này thay đổi theo mực nước thủy triều, tạo nên một khung cảnh luôn thay đổi.
Mặt trước của công trình, phía bờ sông, được ốp bằng các tấm 3D tương tự như các tấm gốm sứ truyền thống của Bồ Đào Nha, gồm 15000 viên gạch gốm tráng men, cho phép phản chiếu ánh sáng của bầu trời theo thời gian trong ngày, mặt nước và phản chiếu ánh sáng đèn trang trí vào ban đêm. Vật liệu gạch tráng men ba chiều làm nổi bật mặt tiền và tạo ra một bề mặt phức tạp mang đến sự đọc rõ về nước, ánh sáng và bóng tối.
Không gian sảnh chính công trình
Không gian sảnh chính công trình về đêm
Mái nhà nhô ra tạo bóng râm chào mừng được sử dụng để phản chiếu ánh sáng mặt trời khỏi mặt nước và vào tòa nhà. Mái của công trình trở thành một quảng trường công cộng ngoài trời, tiếp cận bằng lối đi bộ, kết nối về mặt vật lý dòng sông với các khu phố bên trong. Đây là nơi du khách có thể tận hưởng khung cảnh của dòng sông, thành phố vào cả ban ngày và ban đêm, xem một bộ phim với Lisbon làm bối cảnh.
Bảo tàng Nghệ thuật, Kiến trúc và Công nghệ - MAAT Lisboa, Bồ Đào Nha, không còn là một công trình bảo tàng với ý nghĩa thông thường, mà là một không gian mới để khám phá và kết nối cá nhân, tổ chức quốc gia và quốc tế trong lĩnh vực sáng tạo; là một ví dụ điển hình của việc xuất hiện các loại hình kiến trúc mới (trường hợp này là tên cũ nhưng nội dung mới) của ngành Công nghiệp Văn hóa hay Công nghiệp Sáng tạo trong giai đoạn đầu của thế kỷ 21.
Hệ thống đèn chiếu trưng bày kỹ thuật cao bên trong nội thất
Những cuộc trưng bày triển lãm ấn tượng
Ngay trong ngày đầu khai mạc ngày 30 tháng 6 năm 2016, 04 cuộc triển lãm trưng bày đã đồng thời được tổ chức tại các không gian được cải tạo của tòa nhà Tejo Power Station. Vào ngày 5 tháng 10 cùng năm, tòa nhà mới đã mở cửa cho công chúng với một tác phẩm quy mô lớn của nghệ sĩ người Pháp Dominique Gonzalez - Foerster, được tạo riêng cho không gian này.
Không gian trưng bày tác phẩm nghệ thuật của Carlos Bunga
Đây là các dự án triển lãm trưng bày được phối hợp tổ chức trong khu vực khuôn viên bảo tàng để hướng tới hình thành cho công chúng ở mọi lứa tuổi tiếp cận trực tiếp một chương trình giáo dục về các hoạt động đa ngành về nghệ thuật, kiến trúc và công nghệ - tất cả các sáng kiến khuyến khích tư duy sáng tạo và cách thức mới để tiếp thu và phát triển kiến thức.
Nội thất khu trưng bày chủ đề kiến trúc và kỹ thuật
Không gian nội thất trưng bày chủ đề khoa học ôtô
Trưng bày tương tác cộng đồng tại khu vực sảnh trung tâm bảo tàng
Trong các năm tiếp sau, bảo tàng đã tiếp tục tổ chức sự kiện "Thảm xanh" của Eurovision, nơi tất cả các thí sinh và đoàn của họ được trình bày trước báo giới, người hâm mộ và công chúng, vào ngày 6 tháng 5 năm 2018. Lễ khai mạc chính thức của cuộc thi sẽ diễn ra tại Bảo tàng Điện lực gần đó.
Nguyễn Thị Hải Vân