Bảo tàng Lịch sử Quốc gia

Cấu trúc tổng thể công trình hòa nhập với cảnh quan đô thị

 

Mô hình cấu trúc tổng thể công trình

Nơi trưng bày các bộ sưu tập khảo cổ học độc đáo

Được thành lập vào năm 1882 trong thời kỳ Anh chiếm đóng, với gần 140 năm hoạt động, ngay sau khi thành lập, bảo tàng bắt đầu nhận vật phẩm từ nhiều cuộc khai quật trên đảo, chủ yếu được điều hành bởi các đoàn thám hiểm của Anh và châu Âu. Tiếp sau đó, các bộ sưu tập của bảo tàng đã được tăng cường đáng kể bởi các cuộc khai quật có hệ thống quy mô lớn đầu tiên được thực hiện bởi Đoàn thám hiểm Cộng hòa Síp Thụy Điển giữa năm 1927 và 1931 dưới sự chỉ đạo của giáo sư Einar Gjerstad. Hiện nay, Bảo tàng khảo cổ học Quốc gia CH Síp (National Museum of Archeology Cyprus) là nơi trưng bày và bảo quản bộ sưu tập đồ sộ các cổ vật được phát hiện trong nhiều cuộc khai quật trên đảo. Chính vì thế xấy dựng một tổ hợp công trình bảo tàng quốc gia mới có quy mô trưng bày lớn và đồng bộ là cách tốt nhất để trưng bày, bảo quản cũng như tôn vinh các giá trị văn hóa khảo cổ học đặc sắc.

Tổ hợp công trình được quy hoạch với ý niệm truyền tải các giá trị căn bản gốc tạo nên sự thịnh vượng về văn hóa quốc gia CH Síp bao gồm Ký ức, Đô thị và Dòng sông. Cũng giống như giải pháp quy hoạch tổng thể, tổ chức không gian trưng bày và triển lãm trong nội thất cũng là cách bố trí phân bố ba loại không gian theo các ý niệm tương tự. Đầu tiên trong số này là khu trưng bày TOPOS, trong đó nêu bật mối quan hệ giữa những người định cư đầu tiên của Síp và vùng đất mà họ sinh sống. Phần không gian thứ 2 hướng đến trưng bày theo chủ đề Sự kết nối giữa đất và nước. Không gian trưng bày cuối cùng có tên gọi COSMOS, sẽ trưng bày các hiện vật thể hiện các khám phá khảo cổ học về sự tương tác giữa các nền văn hóa Địa Trung Hải khác nhau.

Nhiều chuyên gia thiết kế và trưng bày bảo tàng đã đánh giá phương án thiết kế xây dựng Bảo tàng khảo cổ học Quốc gia CH Síp (National Museum of Archeology Cyprus) giống như một chuyến du ngoạn về tinh thần được tạo ra thông qua việc tổ chức các không gian triển lãm chung và riêng liên thông, với nhiều tầng lửng và nhiều khu triển lãm triển lãm nhỏ được tích hợp liên hoàn trong cùng một cấu trúc bao che thống nhất.

Trên cơ sở ứng dụng các công nghệ thực tế ảo, công trình sau khi hoàn thành cũng tích hợp các giải pháp trưng bày tiên tiến thời kỳ công nghệ 4.0 như hệ thống các không gian tương tác thực tế ảo hay các màn hình đa phương tiện.

Một kiến trúc tôn vinh giá trị khảo cổ học.

Chiến thắng trong một cuộc thi thiết kế ý tưởng, vượt qua hơn 12 phương án dự thi, phương án thiết kế Bảo tàng khảo cổ học Quốc gia CH Síp (National Museum of Archeology Cyprus) do công ty kiến trúc XZA Architects và Kts Theoni Xanthi được xem là thỏa mãn tối đa các yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Cấu trúc công trình được quy hoạch tổng hợp bao gồm ba lớp tương ứng với 3 yếu tố chính tạo nên các gái trị lịch sử vàng son của quốc gia này chính là: Ký ức, Đô thị và Dòng sông, được xây dựng với nhiệm vụ tạo nên một không gian đô thị mới để kỷ niệm lịch sử và khảo cổ học ngay trong khu vực trung tâm khảo cổ Nicosia (CH Síp).

Công trình cũng có vị trí rất đắc địa khi nằm ngay gần các di chỉ khảo cổ Bức tường thành phố thời Trung cổ, cho phép nó đóng vai trò chính trong việc thay đổi và nâng cấp các không gian xanh và đô thị hiện hữu của khu vực bao quanh nó. Theo kiến trúc sư thiết kế, công trình bảo tàng khảo cổ mới thể hiện những quan niệm về tính hội nhập trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện tại, như tìm kiếm để đề cao các giá trị bản sắc riêng thông qua việc nhận diện và phát huy giá trị của các yếu tố cốt lõi đã tạo lập và phát triển nền văn minh rực rõ và đặc sắc của CH Síp.  

Không chỉ đơn thuần là các tư liệu lưu trữ, chính các đặc điểm của đời sống và văn hóa vùng Địa Trung Hải (sự gần gũi và hiện hữu của các giá trị văn hóa, các đặc trưng ở các hoạt động tại lễ hội truyền thống, đặc trưng cảnh quan và phong cảnh thiên nhiên tự nhiên, v.v.) vẫn còn tồn tại trong cuộc sống hàng ngày của địa phương ... Nó nhằm mục đích trở thành một điểm mốc, một sự sắp đặt văn hóa sẽ nuôi dưỡng môi trường mới và hành vi và hành động như một cử chỉ hồi sinh cho thành phố.

Từ chính các ý niệm trên, khối công trình trung tâm được quy hoạch thành ba khu vực chạy song song nhưng so le theo chiều ngang với mục đích kết hợp các phát hiện khảo cổ trong quá khứ với hiện tại. Đồng thời cấu trúc đặc rỗng cũng tạo nên hình ảnh các khối công trình lơ lửng không trọng lượng trong không gian. Theo các kiến trúc sư, khối công trình bảo tàng trung tâm được quy hoạch nằm trong lớp “ý niệm” cao nhất, trong khi lớp trung gian chính là biểu trưng cho yếu tố "Đô thị" và phía dưới  cùng là biểu tượng cho yếu tố "Dòng sông" - nơi nuôi dưỡng các hoạt động sống của cư dân hàng ngày trong quan niệm truyền thống của cư dân vùng Địa Trung Hải .

Một cách khẳng định mạnh mẽ, ba tòa khối công trình trung tâm với cấu trúc hình tam giác được tạo hình để tạo ra tầm nhìn về phía dòng sông và đô thị, mở rộng tầm nhìn từ từng không gian nội thất tới cảnh quan xung quanh.

Khu vực tầng trệt là cấu trúc không gian mở đóng vai trò như phần không gian công cộng, cho phép khách tham quan di chuyển liên thông giữa các khối trưng bày, đồng thời là thủ pháp cho phép kiến trúc sư quy hoạch tổ chức các không gian tiểu cảnh trang trí như sân, vườn, khu quảng trường trung tâm và quảng trường công cộng. Lối vào được phân định bởi một tán cây cổ thụ truyền thống của địa phương biểu hiện rõ tính chặt chẽ trong thiết kế chính là nêu bật và kế thừa các giá trị nhu cầu, cấu trúc, đô thị, chức năng và hệ sinh thái truyền thống bản địa./.

Nguyễn Thị Hải Vân