Hiện nay, trên thế giới bảo tàng ngày một phát triển cả về số lượng, loại hình và phương thức tổ chức hoạt động. Theo đó, công tác truyền thông của bảo tàng cũng phát triển để bắt kịp mục tiêu kết nối bảo tàng với công chúng.
Tháng 9 năm 2011, Bảo tàng Lịch sử quốc gia được thành lập, với cơ cấu tổ chức gồm 15 phòng chuyên môn, nghiệp vụ, trong đó có phòng Truyền thông, là bảo tàng có quy mô lớn nhất trong hệ thống bảo tàng quốc gia Việt Nam, và là bảo tàng duy nhất có phòng Truyền thông.
Ngay sau khi ổn định tổ chức, phòng Truyền thông đã bắt tay vào việc xây dựng kế hoạch hoạt động bắt đầu từ khâu đào tạo nghiệp vụ, kiện toàn lại hệ thống cộng tác viên báo chí, xuất bản các ấn phẩm truyền thông, thiết kế bộ nhận diện thương hiệu, nghiên cứu xây dựng chiến lược truyền thông của Bảo tàng Lịch sử quốc gia, gây dựng đội ngũ tình nguyện viên, những người bạn bảo tàng và tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của Trang thông tin điện tử (Website).
Công tác đào tạo cán bộ
Được sự quan tâm của lãnh đạo Bảo tàng, Phòng đã xây dựng kế hoạch tổ chức các đợt tập huấn cho toàn viên chức, cũng như cử cán bộ tham gia các khóa đào tạo do giảng viên trong nước và nước ngoài giảng dạy như: Lớp " kỹ thuật quay phim, chụp ảnh", "tin học, quản lý mạng" , “Kỹ năng viết báo và tổ chức các sản phẩm báo chí”, “Bồi dưỡng kỹ năng hành chính”, "Kỹ năng thuyết trình" , "Kỹ năng phối hợp công việc ", “Tạo nguồn thu và tìm tài trợ trong lĩnh vực văn hóa- nghệ thuật ở Việt Nam: những cách tiếp cận mới”, “Giáo dục Bảo tàng, vươn tới công chúng và sự tham gia của cộng đồng”, "Nâng cao nhận thức cơ bản về lý luận và thực tiễn công tác truyền thông bảo tàng", "Chương trình nghiên cứu thực địa bảo tàng", "Những vấn đề lý luận cơ bản về truyền thông, chiến lược truyền thông trong bảo tàng. Tư vấn phát triển truyền thông qua mạng xã hội".
Đội ngũ cán bộ của phòng đã từng bước kiện toàn, lớn mạnh với 01 tiến sỹ; 06 thạc sỹ; 02 cán bộ tham gia đào tạo cử nhân.
Công tác phối hợp với các cơ quan truyền thông
Sau khi kiện toàn lại đội ngũ cộng tác viên, phòng Truyền thông đã liên hệ, cung cấp thông tin cho gần 100 phóng viên báo viết, báo mạng; 10 tạp chí tiếng Việt, Anh, Pháp; 30 kênh truyền hình để truyền thông, quảng bá về các hoạt động của Bảo tàng tới các đối tượng công chúng. Trong 5 năm qua, Phòng đã tổng hợp được hơn 800 bài viết chuyên khảo, hơn 2.300 tin, bài của báo viết, báo mạng, hàng trăm tin phóng sự phát trên các kênh truyền hình; Đón tiếp hơn 70 đoàn phóng viên truyền hình, cơ quan báo chí trong nước và quốc tế đến quay hệ thống trưng bày và các trưng bày chuyên đề, phỏng vấn lãnh đạo, các cán bộ nghiên cứu để làm phim, phóng sự tuyên truyền về hoạt động của Bảo tàng; Phối hợp với các tạp chí ra chuyên trang, chuyên san như: "Bảo tàng góp phần thay đổi xã hội", "90 năm Văn hóa Đông Sơn", "Bảo vật quốc gia" ...
Công tác truyền thông quảng bá
Trong 5 năm, Phòng đã tổ chức gần 20 cuộc họp báo về các trưng bày chuyên đề, tiếp nhận hiện vật được hiến tặng, báo cáo khảo cổ học, hội nghị, hội thảo quốc tế. Chủ trì hoặc phối hợp tổ chức thành công gần 20 buổi thuyết trình, tọa đàm, giao lưu nhân chứng về các chủ đề liên quan đến hệ thống trưng bày thường xuyên, trưng bày chuyên đề và những sưu tập hiện vật độc đáo của Bảo tàng, các sự kiện lịch sử. Các buổi tọa đàm đã thu hút được khoảng 2.000 sinh viên đến từ các trường đại học trên địa bàn Hà Nội, các nhà nghiên cứu, cán bộ chuyên môn của bảo tàng.
Bảo tàng Lịch sử quốc gia Họp báo về việc tổ chức Hội nghị thường niên Hiệp hội các Bảo tàng Quốc gia châu Á lần thứ 4, tháng 10/2013.
Cung cấp các ấn phẩm, tờ gấp và ảnh không gian trưng bày của Bảo tàng để quảng bá tại các Hội chợ Du lịch Quốc tế Việt Nam. Liên hệ 60 địa chỉ khách sạn, 140 địa chỉ Công ty lữ hành, du lịch, 10 Khu vui chơi và 10 bảo tàng, di tích cho đặt 30.000 tờ rơi và namecard giới thiệu về Bảo tàng.
Thiết kế logo; sản xuất huy hiệu; biên soạn sách hướng dẫn tham quan Bảo tàng – Guidebook bằng tiếng Anh, tiếng Việt; phát hành tờ gấp, bộ bưu ảnh treo tường, thiếp chúc mừng năm mới, lịch để bàn độc quyền mang thương hiệu riêng của Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
Hoạt động của Trang thông tin điện tử (Website)
Trang Thông tin điện tử Bảo tàng Lịch sử quốc gia là kênh thông tin truyền tải các thông điệp của Bảo tàng đến với công chúng trên cơ sở những kết quả nghiên cứu mới nhất về lịch sử, bảo tàng học trong nước, khu vực và quốc tế; kênh giới thiệu hệ thống trưng bày, các hiện vật tiêu biểu; giới thiệu những thành tựu của các bộ môn khoa học khác như công tác khai quật khảo cổ học, bảo quản, phục chế hiện vật; giới thiệu những kinh nghiệm xây dựng bảo tàng quốc gia và các bảo tàng khác ở trong nước và quốc tế, theo Quy chế hoạt động của website.
Bảo tàng ảo 3D phần trưng bày "Việt Nam thời tiền sử" giới thiệu trên Website của BTLSQG.
Trong 5 năm, lượng tin, bài xuất bản trên website là: 5.302 tin, bài. Lượng độc giả truy cập đến tháng 9/2016 là: 28.732.000 lượt người. Trung bình mỗi năm khoảng 6.000.000 lượt người truy cập. Những mục có lượng độc giả truy cập nhiều nhất là: Hoạt động của bảo tàng, Theo dòng lịch sử, Kiến thức lịch sử - văn hóa, Chuyên khảo, Câu lạc bộ em yêu lịch sử, Nhân vật lịch sử, Những người bạn bảo tàng.
Câu lạc bộ Tình nguyện viên
Câu lạc bộ Tình nguyện viên là tổ chức thu hút những người đam mê các hoạt động tình nguyện, những người yêu thích lịch sử, văn hóa và mong muốn góp phần phát huy giá trị các di sản văn hóa. Trong 3 năm qua, CLB TNV đã tổ chức 3 đợt tuyển, được: 90 TNV thường trực, 1.000 TNV mạng lưới và 60 TNV sử dụng thành thạo các ngoại ngữ: Anh, Nhật, Hàn Quốc, Trung Quốc phục vụ cho các sự kiện quốc tế.
Tình nguyện viên Bảo tàng Lịch sử quốc gia cùng tình nguyện viên Bảo tàng Quốc gia Kushyu Nhật Bản tham gia hoạt động workshop trong khuôn khổ giao lưu văn hóa Nhật Bản tại BTLSQG, tháng 1/2014.
Đội ngũ TNV đã có những đóng góp thiết thực vào các hoạt động của Bảo tàng như: Đăng tải bài viết, hình ảnh, thông tin về các sự kiện của Bảo tàng; Tham gia hỗ trợ tổ chức hội nghị, hội thảo quốc tế; Hỗ trợ khách tham quan; Mời TNV nước ngoài dạy tiếng Anh thực hành, giao tiếp, nâng cao cho cán bộ Bảo tàng...
Công tác nghiên cứu khoa học
Trong 5 năm, Phòng đã tiến hành các cuộc điều tra, nghiên cứu thăm dò ý kiến công chúng về: “Nghiên cứu thị hiếu tham quan Bảo tàng Lịch sử quốc gia của giới trẻ”, “Điều tra, nghiên cứu đánh giá của công chúng về Trang thông tin điện tử (Website) Bảo tàng Lịch sử quốc gia", “Nghiên cứu mức độ nhận diện thương hiệu của công chúng đối với Bảo tàng Lịch sử quốc gia”. Tham gia báo cáo các chuyên đề: "Nâng lực hiệu quả hoạt động truyền thông BTLSQG", "Truyền thông trưng bày góp phần thu hút khách tham quan”, "Ứng dụng cộng nghệ 3D trong công tác truyền thông trưng bày". Bảo vệ thành công đề tài nghiên cứu khoa học cấp viện: "Nghiên cứu xây dựng chiến lược truyền thông Bảo tàng Lịch sử quốc gia giai đoạn 2015-2020". Các kết quả nghiên cứu mang tính thực tiễn, áp dụng vào công tác truyền thông của Bảo tàng Lịch sử quốc gia.
Nhìn chung, 5 năm qua, Bảo tàng Lịch sử quốc gia đã chú trọng đầu tư về công tác lãnh đạo, chỉ đạo; đào tạo, bổ sung nguồn nhân lực; tạo điều kiện cho công tác nghiên cứu khoa học, vận dụng kinh nghiệm của chuyên gia; trang bị cơ sở vật chất; bố trí ngân sách ổn định nhằm từng bước nâng cao hiệu quả công tác truyền thông bảo tàng. Hơn bao giờ hết, Bảo tàng Lịch sử quốc gia cần thiết phải tăng cường công tác truyền thông và truyền thông ngày càng hiệu quả về hình ảnh, thương hiệu, về những giá trị vốn có của mình để các đối tượng công chúng trong và ngoài nước biết đến, và để Bảo tàng Lịch sử quốc gia thực sự trở thành cầu nối giới thiệu lịch sử văn hoá của dân tộc Việt Nam, là điểm đến tin cậy của du khách.
Ths. Tô Thị Thủy Lâm