Nội dung hệ thống trưng bày chính
Bảo tàng Lịch sử Quốc gia được thành lập trên cơ sở sáp nhập giữa Bảo tàng Lịch sử Việt Nam và Bảo tàng Cách mạng Việt Nam. Đây là các bảo tàng thuộc hệ thống bảo tàng quốc gia Việt Nam được ra đời từ rất sớm.
Hệ thống trưng bày của bảo tàng - cuốn sử sống của dân tộc Việt Nam từ thời Tiền sử (cách ngày nay khoảng 30 - 40 vạn năm) đến ngày nay. Với diện tích trưng bày gần 4.000 m2, với khoảng 10.000 tư liệu hiện vật, hệ thống trưng bày chính của bảo tàng gồm 2 phần trưng bày chính:
1. Phần trưng bày về lịch sử Việt Nam thời kỳ cổ trung đại: từ thời tiền sử (cách ngày nay khoảng 30 - 40 vạn năm) đến năm 1945 (Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời ). Giai đoạn này được trưng bày tại số 1, Tràng Tiền, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Toàn bộ nội dung của phần trưng bày này được chia thành các giai đoạn sau:
Việt Nam - thời tiền sử
Trọng tâm phần trưng bày này giới thiệu quá trình hình thành và phát triển xã hội con người sơ khai trên đất nước Việt Nam trong suốt thời đại đồ đá cách ngày nay từ 30 - 40 vạn năm đến 4.000 - 5.000 năm.
Thời dựng nước đầu tiên đến triều Trần
Phần trưng bày này bao gồm các thời kỳ lịch sử:
- Thời dựng nước đầu tiên.
- Mười thế kỷ chống Bắc thuộc .
- Triều Ngô - Đinh - Tiền Lê
- Triều Lý
- Triều Trần.
Việt Nam - từ triều Hồ đến Cách mạng tháng Tám, 1945
Phần trưng bày này bao gồm các thời kỳ lịch sử sau:
- Triều Hồ.
- Triều Lê Sơ - Mạc - Lê Trung Hưng.
- Triều Tây Sơn.
- Triều Nguyễn.
- Các phong trào chống Pháp và Cách mạng tháng Tám - 1945.
Sưu tập điêu khắc đá Chămpa
Phần Trưng bày ngoài trời
2. Phần trưng bày về lịch sử Việt Nam giai đoạn cận hiện đại từ thế kỷ 19 đến nay. Phần trưng bày này được thể hiện tại tòa nhà vốn trước kia là Sở Thương chính Đông Dương (Bảo tàng Cách mạng Việt Nam), tọa lạc tại địa chỉ 216 Tông Đản, Hoàn Kiếm, Hà Nội. Phần trưng bày giai đoạn này gồm 3 nội dung:
Cuộc đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam từ năm 1858 - 1945
Mở đầu giai đoạn này là những hiện vật, tài liệu, hình ảnh lịch sử về thực dân Pháp xâm lược và áp đặt bộ máy thống trị của chủ nghĩa thực dân - phong kiến ở Việt Nam. Kết thúc là cuộc Tổng khởi nghĩa của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản giành chính quyền thắng lợi trong toàn quốc và sự ra đời của Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2 - 9 - 1945.
Ba mươi năm kháng chiến chống các thế lực xâm lược để bảo vệ độc lập và thống nhất đất nước từ 1945 - 1975
Cuộc kháng chiến trường kỳ kéo dài 9 năm chống thực dân Pháp (1945-1954) và 20 năm chống đế quốc Mỹ (1955-1975) của dân tộc Việt Nam là một cuộc trường chinh đầy gian khổ, hy sinh, một bản hùng ca bi tráng của dân tộc. Nhân dân Việt Nam với quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc và thống nhất tổ quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam đã kết thúc sự thống trị của chủ nghĩa thực dân cũ, đánh bại sự xâm lược của chủ nghĩa thực dân mới, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Việt Nam trên con đường xây dựng dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh
Phần trưng bày giới thiệu khái quát lịch sử Việt Nam sau chiến tranh: Tổ quốc thống nhất; Các thành quả lao động của nhân dân; Vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam trong xây dựng đất nước; Sự phát triển về kinh tế - văn hóa – xã hội; Sự ổn định vững mạnh về chính trị trong thời kỳ đổi mới đất nước…